Мемарыяльная капліца ў вёсцы Чыжэўшчына: памяць пра Крупчыцкую бітву

Гістарычны кантэкст

Канец XVIII стагоддзя быў часам зменаў і ўзрушэнняў. Пасля другога падзелу Рэчы Паспалітай у 1793 годзе польская шляхта і частка літоўскай знаці выступілі супраць новых парадкаў. У 1794 годзе пад кіраўніцтвам Тадэвуша Касцюшкі пачалося паўстанне, якое ахапіла шырокія тэрыторыі – ад Польшчы да Літвы і Беларусі.

6 верасня 1794 года каля сцен кляштара кармелітаў у Крупчыцах (так у той час называлася сучасная Чыжэўшчына) адбылася вырашальная бітва. Расійскае войска пад камандаваннем Аляксандра Суворава і войскі паўстанцаў на чале з генералам Каятанам Серакоўскім сышліся ў жорсткім баі. Перамога засталася за расійскімі войскамі, аднак з абодвух бакоў былі значныя страты – гісторыкі ацэньваюць колькасць загінулых прыкладна ў 700 чалавек. Кляштар быў моцна пашкоджаны, а многія пабудовы – знішчаны.

Памяць пра мінулае

Праз стагоддзе, у 1894 годзе, да 100-годдзя бітвы, на месцы былога кляштара была ўзведзена царква Святога Уладзіміра Хрысціцеля ў неарусскім стылі. Яе будаўніцтва стала сімвалам памяці і прымірэння. Доўгі час храм дзейнічаў, але ў савецкі перыяд, у 1967 годзе, яго закрылі. Толькі ў 1989 годзе царкву вярнулі вернікам і адрамантавалі.

Мемарыяльная капліца з’явілася значна пазней – у 2004 годзе, да 210-годдзя Крупчыцкай бітвы. Яна стала яшчэ адным напамінам пра драматычныя падзеі 1794 года і данінай павагі ўсім, хто загінуў у гэтым баі.

Архітэктура і сімвалізм

Капліца арганічна ўпісваецца ў ансамбль з храмам Святога Уладзіміра. Яе строгія формы і лаканічны дызайн падкрэсліваюць мемарыяльны характар збудавання. Побач усталяваны памятны камень з надпісам: «На гэтым месцы 17 верасня 1794 года адбылася вялікая бітва часоў паўстання Касцюшкі».

Месца для ўзвядзення капліцы выбралі невыпадкова – менавіта тут, паводле падання, праходзіла асноўная лінія бою. Прастора вакол аформлена так, каб кожны наведвальнік мог ненадоўга спыніцца, асэнсаваць падзеі мінулага і ўшанаваць памяць загінулых.

Чаму варта наведаць

Чыжэўшчына – гэта не толькі кропка на карце, але і месца, дзе ажывае гісторыя. Наведаўшы вёску, вы зможаце:

• убачыць помнік, прысвечаны адной з ключавых бітваў паўстання Касцюшкі;
   
• пазнаёміцца з архітэктурай неарускага стылю канца XIX стагоддзя, агледзеўшы храм Святога Уладзіміра;
   
• прайсціся па тэрыторыі, дзе калісьці гучалі гарматы, а сёння пануюць цішыня і спакой;
   
• акунуцца ў атмасферу беларускай вёскі з яе традыцыйным укладам і нязменным рытмам жыцця.

Як дабрацца

Вёска Чыжэўшчына знаходзіцца ў Кобрынскім раёне Брэсцкай вобласці. Сюды можна даехаць з Кобрына або Брэста на аўтамабілі ці рэйсавым аўтобусе. Найбліжэйшыя буйныя населеныя пункты – Кобрын і Жабінка.

Найлепшы час для наведвання – позняя вясна, лета і пачатак восені, калі тэрыторыя вакол капліцы патанае ў зеляніне, а сельскія краявіды выглядаюць асабліва маляўніча.

Месца для разважанняў

Мемарыяльная капліца ў Чыжэўшчыне – гэта не толькі гістарычны аб’ект, але і ціхі куток для асабістых разважанняў. Тут можна адчуць сувязь часоў, успомніць пра тое, што мір, у якім мы жывём, – вынік барацьбы, самапрысвячэння і мужнасці мінулых пакаленняў.

Візіт сюды можа стаць часткай больш шырокага маршруту па Брэсцкай вобласці: непадалёк можна наведаць Кобрынскі ваенна-гістарычны музей імя А.В. Суворава, помнікі, прысвечаныя падзеям паўстання, і іншыя гістарычныя мясціны.

Объекты рядом