Манастыр быў заснаваны ў 1125 годзе святой Еўфрасінняй Полацкай, князёўнай з дынастыі Рурыкавічаў, якая адмовілася ад свецкага жыцця дзеля служэння Богу. З яе імем звязана шмат пераўтварэнняў у духоўным і адукацыйным жыцці старажытнага Полацка. Яна ініцыявала будаўніцтва Спаса-Праабражэнскага сабора, які быў узведзены ў 1161 годзе і захаваўся да нашых дзён. Ён стаў архітэктурным і духоўным цэнтрам манастыра, тут можна пабачыць старажытныя фрэскі і адноўлены крыж святой Еўфрасінні – адну з галоўных рэліквій праваслаўнай Беларусі.
Спаса-Праабражэнскі сабор – прыклад старажытнай полацкай архітэктуры. Ён выдатна захаваўся, а строгія формы і гарманічныя прапорцыі робяць храм сапраўднай жамчужынай дойлідства XII стагоддзя. Асаблівую ўвагу прыцягваюць фрагменты фрэсак, створаных візантыйскімі майстрамі. Роспісы захаваліся да нашага часу.
У ансамбль манастыра таксама ўваходзяць Крыжаўзвіжанскі сабор XIX стагоддзя, трапезная царква, званіца і жылыя карпусы. Будынкі ствараюць цэласны архітэктурны вобраз, які нясе атмасферу спакою і велічы.
Цягам стагоддзяў манастыр перажыў няпростыя часы: разбурэнні, закрыццё ў савецкі перыяд, страту рэліквій. Але дзякуючы памяці пра святую Еўфрасінню, дзякуючы вялікаму значэнню манастыра для беларускага народа святыня захавалася. У 1990-х гадах пачалося адраджэнне абіцелі: былі ўзноўлены набажэнствы, праводзіліся рэстаўрацыйныя работы, адноўлены крыж святой Еўфрасінні зноў заняў пачэснае месца ў саборы.
Сёння манастыр – гэта не толькі важны асяродак рэлігійнага жыцця, але і цэнтр духоўнай асветы. Тут ідуць набажэнствы, дзейнічае сястрынства, ладзяцца экскурсіі для паломнікаў і турыстаў. Абіцель жыве паводле статута, захоўвае даўнія манаскія традыцыі.
Паломнікі прыязджаюць сюды, каб дакрануцца да святыняў, памаліцца ля мошчаў святой Еўфрасінні, адчуць дух праваслаўя і атрымаць духоўнае суцяшэнне. Асабліва шмат людзей тут у дні памяці святой – 5 чэрвеня і 28 верасня.
Наведванне Спаса-Еўфрасіннеўскага манастыра – гэта магчымасць апынуцца ў цэнтры беларускай гісторыі і духоўнасці. Тут злучаюцца прыгажосць архітэктуры, сіла веры і спакой прыроды. Нават непрацяглае знаходжанне ў манастыры дазваляе настроіцца на сузіранне, знайсці ўнутраную раўнавагу, адпачыць ад мітусні.
Госці звяртаюць увагу на асаблівую атмасферу цішыні і святла, якая пануе на тэрыторыі абіцелі. Гэта ідэальнае месца для індывідуальнага паломніцтва, сямейнай паездкі ці гістарычнага падарожжа па Беларусі.
Манастыр знаходзіцца ў Полацку, у Віцебскай вобласці. З Мінска можна даехаць цягніком або аўтобусам да Полацка, далей – на таксі ці грамадскім транспарце. Комплекс знаходзіцца недалёка ад цэнтра горада, сюды можна прыйсці пешшу.
Спаса-Еўфрасіннеўскі жаночы манастыр – гэта не проста архітэктурны помнік. Гэта жывая гісторыя, увасобленая ў камені, малітве і памяці пакаленняў. Месца, дзе пануе духоўнасць, а вера ёсць часткай паўсядзённага жыцця.