Кладбішча салдат Першай сусветнай вайны ў вёсцы Тамашоўка

Гістарычная даведка

Падчас Першай сусветнай вайны тэрыторыя Брэстчыны стала арэнай цяжкіх баёў. Пад вёскай Тамашоўка, недалёка ад чыгуначнай станцыі Уладава, праходзіла лінія фронту. Менавіта тут у 1915–1916 гадах адбываліся крывавыя сутычкі паміж расійскімі войскамі і аб’яднанымі сіламі Германскай і Аўстра-Венгерскай імперый. У гэтых баях загінула больш за 1300 салдат, якіх пахавалі ля месца бою.

У 1919 годзе з ініцыятывы Польскай дзяржавы і пры падтрымцы Міжнароднага Чырвонага Крыжа могілкі былі добраўпарадкаваны: магілы адзначылі бетоннымі крыжамі з імёнамі, тэрыторыю абнеслі каменным мурам, а ў цэнтры ўзвялі помнік – цагляны абеліск з фігурай ільва. Ляжачы леў стаў сімвалам смутку і вечнага спакою, а жалезны крыж на пастаменце – напамінам пра мужнасць і гонар загінулых воінаў.

Архітэктура і сімволіка мемарыяла

Ваенныя могілкі ў Тамашоўцы – прадуманая прастора, дзе кожная дэталь мае значэнне. Уваход аформлены жалезнай брамай, якая знаходзіцца паміж масіўнымі слупамі з чырвонай цэглы. Унутры размешчана больш за 1200 індывідуальных і каля двух дзясяткаў брацкіх магіл.

Цэнтральны элемент мемарыяла – абеліск з фігурай ільва на вяршыні. У еўрапейскай традыцыі леў увасабляе адвагу і сілу, а ў позе спакою – жалобу і пашану да тых, хто загінуў. Гэты вобраз аб’ядноўвае памяць пра салдат розных армій, падкрэслівае агульначалавечае значэнне подзвігу і пакуты, незалежна ад нацыянальнасці.

На некаторых надмагіллях можна прачытаць надпісы на розных мовах – рускай, нямецкай, польскай. Гэта падкрэслівае інтэрнацыянальны характар пахавання і нагадвае, што вайна не выбірала, каго пашкадаваць, а каго забраць з жыцця.

Могілкі пад аховай дзяржавы

З моманту заснавання могілкі ў Тамашоўцы знаходзіліся пад аховай Міжнароднага Чырвонага Крыжа – унікальны статус для Беларусі. Сёння мемарыял уключаны ў спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей і мае міжнароднае значэнне.

У канцы ХХ стагоддзя помнік быў занядбаны, аднак у пачатку 2000-х гадоў яго аднавілі: узмацнілі агароджу, ачысцілі тэрыторыю і сам абеліск. Дзякуючы гэтаму месца зноў набыло выгляд годнага мемарыяла, а не забытага пахавання.

Сёння могілкі дагледжаны і адкрыты для наведвання. Тут праводзяцца памятныя мерапрыемствы і экскурсіі, прысвечаныя Першай сусветнай вайне. Мемарыял прываблівае турыстаў з Беларусі, Польшчы, Германіі і іншых краін, якія прыязджаюць ушанаваць памяць тых, хто загінуў.

Як дабрацца

Адлегласць ад Тамашоўкі да Брэста – прыкладна 60 кіламетраў. Сюды можна даехаць па трасе Р-94 або чыгуначным транспартам да станцыі Уладава. Адтуль да мемарыяла – усяго некалькі хвілін пешкі. Паездка праходзіць праз маляўнічыя мясціны, дзе гісторыя і прырода злучаюцца дзіўным чынам.

Тамашоўка знаходзіцца недалёка ад мяжы з Польшчай і Украінай, што надае ёй асаблівае геапалітычнае значэнне. Гэта месца нібы аб’ядноўвае розныя культуры, народы і эпохі – сімвал згоды, які вырас на зямлі, што бачыла жахі вайны.

Памяць, якая жыве праз стагоддзі

Могілкі салдат Першай сусветнай вайны ў Тамашоўцы – не проста гістарычны аб’ект. Гэта месца, дзе адчуваецца подых мінулага, дзе можна задумацца пра кошт міру і пра тое, як важна памятаць людзей, якія аддалі жыццё за свае ідэалы.

Штогод сюды прыязджаюць школьнікі, дыпламаты, гісторыкі і проста неабыякавыя людзі. Цішыня над шэрагамі магіл нагадвае, што вайна не мае пераможцаў, а мір – самая вялікая і самая крохкая з усіх узнагарод.

Наведванне гэтага мемарыяла робіцца не толькі актам пашаны, але і асабістым досведам далучэння да гісторыі. Тамашоўка вучыць нас, што памяць – гэта не проста знак на камені, а жывы водгук удзячнасці і спачування, які перадаецца праз пакаленні.