Мемарыяльны комплекс «Прарыў» ля Ушачаў

Ён заснаваны ў гонар самаахвярнага прарыву нямецкай блакады, які адбыўся ў маі 1944 года сіламі партызан Полацка-Лепельскага злучэння. Для правядзення карнай аперацыі фашысты сцягнулі ва Ушацкі раён больш за 60 тысяч нямецкіх салдат. Абаронцы беларускай зямлі перамаглі ворага ў цяжкай бітве і вывелі з фашысцкага акружэння больш за 15 тысяч жыхароў навакольных вёсак. Нягледзячы на вялікія страты, партызаны пад камандаваннем Уладзіміра Лабанка пасля прарыву працягвалі гераічна змагацца да злучэння з салдатамі Чырвонай Арміі, якое адбылося ў чэрвені таго ж года.

У 1974 годзе, у гонар 30-гадовага юбілею вызвалення Беларусі ад фашыстаў, на месцы памятнай бітвы быў адкрыты мемарыяльны комплекс "Прарыў". Над яго стварэннем працавалі скульптар А. Анікейчык і суаўтары мемарыяльнага комплексу "Хатынь" Ю. Градаў і Л. Левін. Для ўвасаблення задумы творцы выкарыстоўвалі матэрыялы, якія сімвалізуюць моц, магутнасць і веліч духу – бетон, бронзу, граніт.

Якім паўстае мемарыяльны комплекс "Прарыў"?

Уваход на тэрыторыю комплексу пачынаецца з брукаванай дарогі. Гэта частка рэальнага шляху, па якім ішлі на прарыў савецкія абаронцы ў тую памятную майскую ноч. Дарога вядзе да маштабнага манумента. Кампазіцыя прадстаўляе сабой 11-метровую бетонную сцяну, расшчэпленую напалам, якая з’яўляецца сімвалам прарыву акружэння. У разрыве сцяны знаходзіцца 9-метровая бронзавая статуя партызана з аўтаматам у руцэ, выяўленага ў руху. Справа ад фігуры размешчаны 33 памятныя пліты. На іх напісаны імёны людзей, жыццё якіх абарвалася ў час карнай аперацыі і выхаду з акружэння. Побач знаходзіцца брацкая магіла, дзе пахаваны партызаны, чые імёны засталіся невядомымі. Яшчэ адзін элемент комплексу – кампазіцыя з трох бронзавых вінтовак, складзеных у выглядзе піраміды. Яна сімвалізуе выкананы перад радзімай вайсковы абавязак.

Побач з мемарыялам у памяць пра 16 партызанскіх брыгад, якія ўдзельнічалі ў прарыве акружэння, высаджана 16 дубоў.

У 2015-2017 гадах была праведзена рэстаўрацыя мемарыяльнага комплексу. Побач з аб'ектам з'явілася імправізаваная партызанская вёска, якая ўключае:

• жылую і штабную зямлянкі;
• партызанскую друкарню;
• лясную школу – месца, дзе падчас вайны вучыліся дзеці партызан і мясцовых жыхароў.

На пляцоўцы каля ўваходу ў комплекс размешчана выстава ваеннай тэхнікі.

Наведванне мемарыяльнага комплексу "Прарыў" – гэта выдатная нагода пазнаёміць дзяцей, моладзь, замежных гасцей з гісторыяй беларускага партызанскага руху і ўшанаваць памяць гераічных абаронцаў Беларусі. Каб наведванне стала больш цікавым і інфарматыўным, можна загадзя замовіць суправаджэнне экскурсавода ва Ушацкім музеі народнай славы імя У.Е. Лабанка, філіялам якога з'яўляецца мемарыял.

Аб'ект размешчаны ў сямі кіламетрах ад гарадскога пасёлка Ушачы. З ушацкай аўтастанцыі ў бок мемарыяльнага комплексу рэгулярна адпраўляюцца рэйсавыя аўтобусы. Каб дабрацца да помніка трэба ехаць да прыпынку "Новае Сяло".