Мемарыяльны комплекс на Брылёўскім полі

Сама бітва адбылася ў лістападзе 1812 года, калі армія Напалеона спрабавала адступіць з Расіі цераз раку. Працягвалася бітва чатыры дні. Рускія войскі на чале з генералам Пятром Вітгенштэйнам спрабавалі спыніць напад французаў і знішчыць армію ворага. Бой быў жорсткі і крывавы. Сілы рускай арміі здолелі заблакаваць рух салдат Напалеона, ствараючы перашкоды і абстрэльваючы іх з ракі і з берагоў. Французы былі вымушаны прарываць абарону рускіх войскаў і пераходзіць цераз замерзлую Бярэзіну. Многія з іх загінулі ад холаду, голаду і абстрэлаў, і толькі невялікая частка французскай арміі паспяхова перайшла раку.

Цікавыя факты, звязаныя з гэтым месцам:

1. Пасля таго як пад агнём рускай арміі ў ледзяных водах Бярэзіны страцілі жыццё дзясяткі тысяч французскіх салдат, у французскай мове з'явіўся ўстойлівы выраз "C'est la Bérézina!", што абазначае жахлівую катастрофу, бедства, поўную паразу.
2. Мясцовыя жыхары ўпэўненыя, што назва вёскі Брыль звязаная менавіта з Напалеонам. Кажуць, калі палкоўнік страціў надзею выбрацца з пасткі, зладжанай рускімі войскамі, ён з гора кінуў у Бярэзіну свой капялюш, які па-беларуску завецца "брыль". Аднак гістарычныя дакументы сведчаць, што першыя звесткі пра Брылёўскае поле датуюцца такі XVI стагоддзем.
3. Існуе легенда, што на дне Бярэзіны па сённяшні дзень ляжаць скарбы, якія Напалеон нарабаваў у Маскве. Гісторыкі пацвярджваюць, што вывезенае маскоўскае золата сапраўды можа быць закапана ў беларускай зямлі або спачываць на дне ракі.

Якім паўстае мемарыяльны комплекс на Брылёўскім полі?

Мемарыяльны комплекс на Брылёўскім полі складаецца з некалькіх помнікаў:

1. Абеліск, пабудаваны да 180-годдзя бітвы. Раней на гэтым месцы знаходзіўся мемарыяльны знак, усталяваны салдатамі і афіцэрамі расійскай імператарскай арміі да стагоддзя бітвы, які потым быў разбураны.
2. Бетонны помнік з барэльефнай выявай рускіх воінаў, узведзены ў 1962 годзе ў гонар 150-годдзя падзеі.
3. Мемарыял у выглядзе капліцы, над якой уздымаецца праваслаўны крыж, створаны да двухсотгоддзя бою. Недалёка знаходзіцца таксама гранітная дошка, пад якой пахаваны парэшткі невядомага салдата расійскай арміі, які страціў жыццё ў бітве з Напалеонам.
4. Памятны камень з граніту, закладзены французскім пасольствам у памяць пра французаў, якія загінулі ў гэтым месцы. Пры ўстаноўцы каменя прысутнічалі нашчадкі французскіх вайскоўцаў, што загінулі ў 1812 годзе.

У самым пачатку мемарыяльнага комплексу знаходзіцца стэнд у выглядзе знакамітай напалеонаўскай трохвуголкі. На ім размешчана дэталёвая інфармацыя пра помнікі, якія знаходзяцца тут. Кожны элемент комплексу – своеасаблівы фрагмент гісторыі, які дазваляе наведнікам адчуць тагачасную атмасферу.

Пра мінулыя падзеі нагадвае не толькі сам мемарыял. Недалёка ад вёскі Студзёнка знаходзіцца помнік з памятнай дошкай, прысвечанай бітве 1812 года, і медальёнам з выявай Напалеона. На мясцовых могілках можна знайсці магілы 400 напалеонаўскіх салдат, парэшткі якіх былі адшуканы на тэрыторыі былых бітваў. Пахаванне складаецца з некалькіх брацкіх магіл, над якімі ўздымаюцца гранітныя крыжы.

Кожны год на Брылёўскае поле з'язджаюцца прадстаўнікі гістарычных клубаў з розных краін, каб паўдзельнічаць у аднаўленні падзей 1812 года. Рэканструктары з Германіі, Польшчы, Расіі, Францыі праводзяць касцюміраваныя бітвы, узнаўляюць лінію абароны расійскіх войскаў і пераправу. Аднаўленне бітвы на Бярэзіне дазваляе гледачу ўявіць маштаб ваенных дзеянняў, адчуць гістарычную атмасферу бітвы і асэнсаваць трагічныя падзеі пачатку XIX стагоддзя.

Каб дабрацца да Брылёўскага поля з Мінска, трэба ехаць па трасе М3 Мінск-Варшава, потым павярнуць на дарогу Р67.