Дата публікацыі:
29 мая 2023
Тадэвуш Касцюшка – асоба, вядомая далёка за межамі нашай краіны. Гэты чалавек з'яўляецца нацыянальным героем трох дзяржаў – Беларусі, Польшчы і ЗША, а таксама ганаровым грамадзянінам Францыі. Імя Тадэвуша Касцюшкі ў гісторыі звязана з барацьбой за свабоду, справядлівасць і нацыянальнае самавызначэнне. На рахунку ваеннага і палітычнага дзеяча паспяховы ўдзел у вайне за незалежнасць Паўночнай Амерыкі, а таксама лідарская роля ў паўстанні 1794 года на тэрыторыі Рэчы Паспалітай. Яго імем названы вуліцы ў розных краінах, гара ў Аўстраліі і горад у ЗША. Усяго ў свеце ў гонар Т. Касцюшкі ўсталявана каля 200 помнікаў. На радзіме дзеяча, у Івацэвіцкім раёне Брэсцкай вобласці, у гонар героя адкрыты музей, які знаходзіцца ў адноўленай сядзібе сям'і Касцюшкі. Яна знаходзіцца побач з горадам Косава.
Дом, які стаў радавым маёнткам Касцюшкі, быў пабудаваны ў 1720 годзе. Тут у 1745 годзе нарадзіўся будучы нацыянальны герой Анджэй Тадэвуш Банавентура Касцюшка. У радавым гняздзе ён правёў частку дзяцінства. Пазней маёмасць была прададзена, з цягам часу яна стала ўласнасцю сям'і Пуслоўскіх. Сядзіба паспяхова перажыла Першую сусветную вайну. У 1936 годзе ўлады Польскай Рэспублікі арганізавалі ў будынку музей памяці Т. Касцюшкі. Падчас Другой сусветнай вайны сядзіба цалкам згарэла ў пажары.
Рэстаўрацыя сядзібы Касцюшкі ў Косаве
Да канца ХХ стагоддзя ад дома не засталося нічога, нават падмурак быў схаваны глыбока пад зямлёй. Але пры раскопках, якія былі праведзены ў 2003 годзе, археолагі выявілі рэшткі падмурка і падвальныя памяшканні. Пасля гэтага было прынята рашэнне аднавіць будынак і размясціць у ім музей, прысвечаны Тадэвушу Касцюшку. У 2004 годзе дзверы музея-сядзібы былі адчынены для наведнікаў.
Пры раскопках былі знойдзены розныя артэфакты XVII–XVIII стагоддзяў, якія выкарыстоўваліся для аднаўлення дому: дэкараваная кафля, керамічны посуд, старыя манеты, вырабы з жалеза. Для рэстаўрацыі вонкавага выгляду майстры выкарыстоўвалі літаграфіі Міхала Кулеша і малюнкі Напалеона Орды.
Адноўленая сядзіба – гэта двух'ярусны будынак, пакрыты чаротавым дахам. У доме 8 пакояў, інтэр'еры якіх дазваляюць уявіць жыццё шляхецкай сям'і канца XVIII – пачатку XIX стагоддзяў.
Дом-музей падзелены на некалькі частак:
- Гістарычную – тут прадстаўлены матэрыялы, якія тычацца жыцця і дзейнасці Тадэвуша Касцюшкі: дакументы, зброя, элементы адзення, копіі яго малюнкаў, створаныя падчас навучання ў Францыі, асабістыя рэчы.
- Мемарыяльную – тут адноўлены побыт сям'і Касцюшкі. Наведнікі могуць убачыць памяшканні, якія калісьці былі жылыя: кухня, гасцёўня, кабінет бацькі, пакой маці, сені. Тут знаходзяцца традыцыйныя прадметы побыту, старая мэбля, фартэпіяна, партрэты, генеалагічнае дрэва і герб сям'і.
Пад домам ёсць падвальнае памяшканне, у якім захаваліся аўтэнтычныя нішы ў сценах і каменная падлога XVIII стагоддзя. На тэрыторыі сядзібы ўсталяваны помнік нацыянальнаму герою.
Экспазіцыя музея дазваляе наведніку паглыбіцца ў гістарычную атмасферу шляхецкага побыту, бліжэй пазнаёміцца з асабой, подзвігамі і спадчынай выдатнага вайскоўца. Сядзіба знаходзіцца ў маляўнічым месцы. Побач ёсць вадаём, утульныя альтанкі, кафэ, дзе можна пад’есці, сувенірная крама.
Музей-сядзіба Тадэвуша Касцюшкі – не адзіны пункт на турыстычных маршрутах, якія праходзяць праз Косава. Тут таксама знаходзіцца легендарны палац Пуслоўскіх – адноўлены помнік архітэктуры XIX стагоддзя. Недалёка размешчаная яшчэ адна славутасць: сцены Ружанскага замка, які некалі належаў Сапегам.
Каб дабрацца да музея-сядзібы Т. Касцюшкі з Мінска, трэба спачатку даехаць цягніком да Івацэвічаў, потым перасесці на аўтобус да Ружан, які едзе праз Косава. Аўтамабільны маршрут з Мінска і Брэста праходзіць па трасе М1, з далейшым з’ездам на дарогу Р44. Дзверы музея адчыненыя штодня з 10.00 да 18.00, але экскурсійнае абслугоўванне прадастаўляецца толькі з серады па нядзелю.