Дата публікацыі:
17 лістапада 2023
«Мядзельская Кальварыя» – гэта ўнікальны гісторыка-архітэктурны комплекс, размешчаны на паўночнай ускраіне горада Мядзел Мінскай вобласці.
Само слова «кальварыя» паходзіць ад лацінскай назвы Галгофы – Calvaria. З канца X стагоддзя ў Еўропе атрымаў пашырэнне тып культавых архітэктурных збудаванняў, прысвечаных Крыжоваму шляху Ісуса Хрыста. Гэта сімвалічная дарога, якая паўтарала шлях сына Божага на Галгофу. Уздоўж дарогі ўзводзіліся невялічкія капліцы, якія адлюстроўвалі біблійныя сюжэты пра пакуты Збаўцы на Крыжовым шляху. Кальварыі, як правіла, размяшчаліся за горадам, на ўзгорыстых ўзвышшах.
Гісторыя «Мядзельскай Кальварыі» сягае каранямі ў XVIII стагоддзе. Паводле легенды, Маці Божая паказала ў сне мясцоваму магнату Атнонію Кошчыцу месца для ўзвядзення святыні. Кажуць, пасля таго як доўгачаканы сын Кошчыца патануў у возеры праз недагляд няні, магнат загадаў замураваць няшчасную жанчыну ў слупе. Маці Божая з'явілася яму ў сне, каб паведаміць, як загладзіць свае грахі.
Ініцыятыву будаўніцтва Кальварыі падтрымала мядзельскае каталіцкае духавенства. Святыня ўзводзілася намаганнямі манахаў мясцовага кармеліцкага манастыра. Архітэктурны комплекс уключаў 8 арачных брамаў і 21 драўляную капліцу на каменным падмурку. У капліцах знаходзіліся іконы і драўляныя скульптуры, прысвечаныя Крыжоваму шляху Ісуса Хрыста. Працягласць дарогі складала 2 кіламетры. У XVIII-XIX стагоддзях у Мядзел сыходзіліся пілігрымы, каб паўтарыць шлях Хрыста. У другой палове XIX стагоддзя архітэктурны комплекс быў перададзены праваслаўнай царкве.
«Мядзельская Кальварыя» ў ХХ-ХХI стагоддзях
У 40-х гадах ХХ стагоддзя Кальварыя ў Мядзеле была разбурана. Негатыўнае стаўленне савецкіх улад да рэлігіі, а таксама Вялікая Айчынная вайна прычыніліся да знішчэння святыні. Да пачатку ХХI стагоддзя захаваліся рэшткі толькі 18 капліц.
У 2014 годзе мядзельская славутасць была рэканструявана. Цяпер архітэктурны комплекс уключае 14 адноўленых капліц і брамы, у якія ўмураваны два камяні: адзін з ізраільскага манастыра кармелітаў у Хайфе, другі – з каталіцкага манастырскага комплексу пад Кракавам. На кожнай капліцы адлюстраваны этапы ўзыходжання Хрыста на Галгофу: асуджэнне на смерць, прыняцце крыжа, першае падзенне Збаўцы, сустрэча з Богамаці ды іншыя. На маршруце знаходзяцца фрагменты муроў і падмуркаў капліц XVIII стагоддзя, якія захаваліся да нашага часу. Гара Трох Крыжоў увянчае шлях.
Кальварыя ў Мядзеле ўваходзіць у дзясятку найбольш вядомых збудаванняў такога кшталту ў Еўропе. Прайсці сімвалічным шляхам Хрыста прыязджаюць не толькі пілігрымы, але і турысты, якія цікавяцца культурай, архітэктурай і гісторыяй нашай краіны.
Горад Мядзел знаходзіцца ў 130 кіламетрах ад Мінска. У раённы цэнтр са сталіцы курсіруюць аўтобусы і маршруткі. Шлях на Мядзельскую Галгофу пачынаецца каля брамы Даравання, размешчанай на выездзе з горада ў бок Пастаў. Тут ўсталявана і карта маршруту. Частка шляху праходзіць па лясных сцежках, у канцавым пункце маршруту – на гары Трох Крыжоў – перад падарожнікамі адкрываецца маляўнічы від на азёры Нарач і Мястра.