Нацыянальны парк «Белавежская пушча»

Гісторыя старажытнага лесу

Першыя згадкі пра неруш, што знаходзіцца ў гэтых мясцінах, датуюцца V стагоддзем да н.э. Звесткі пра плямёны, якія жылі на мяжы старажытнага ляснога масіву, таксама ўтрымліваюцца ў Іпацьеўскім летапісе. На працягу стагоддзяў пушча была ўлюбёным месцам палявання князёў, мясцовай шляхты і набілітэту. Тут жылі алені, кабаны, казулі, туры, зубры. У XIV стагоддзі ўладар Вялікага Княства Літоўскага Ягайла абвяшчае лес запаведнай зонай і забараняе паляваць у пушчы. У канцы XVI стагоддзя выдаецца загад, які забараняе высякаць дрэвы.

У канцы XVIII стагоддзя тэрыторыя пушчы ўваходзіць у склад Расійскай імперыі. Кацярына II адмяняе загад пра забарону палявання, дазваляе паляваць на ўсе віды жывёл, за выключэннем зуброў. Дзейнасць паляўнічых была згубнай для многіх відаў жывёл. Некаторыя папуляцыі значна скараціліся, а бабры і мядзведзі былі цалкам вынішчаны. Вайна з Напалеонам і вялікі пажар, які адбыўся ў пачатку XIX стагоддзя, таксама нанеслі вялікія страты лясному масіву.

Імператар Аляксандр II пачаў клапаціцца пра захаванне прыродных багаццяў і зноў увёў абмежаванні на паляванне, а таксама паспрыяў аднаўленню папуляцыі некаторых відаў млекакормячых.

Да канца XIX стагоддзя дзякуючы дапамозе царскай сям'і лес зноў папаўняецца жывёламі. На тэрыторыі пушчы будуецца рэзідэнцыя для адпачынку царскіх асоб, сюды прыязджаюць на паляванне прадстаўнікі дынастыі Раманавых і набліжаныя да іх дзяржаўныя дзеячы.

У гады Першай сусветнай вайны тэрыторыя пушчы знаходзілася пад нямецкай акупацыяй. Немцы бязлітасна высякалі каштоўныя лясныя пароды і вывозілі іх у Германію. Пасля ўваходжання гэтых тэрыторый у склад СССР Белавежская пушча была абвешчана дзяржаўным запаведнікам. Работы па ахове флоры і фауны запаведнай зоны былі перапынены падзеямі Другой сусветнай вайны.

Пасля вайны тэрыторыя пушчы была падзелена паміж Польшчай і БССР. Запаведнік працягваў функцыянаваць. Тут ішла навуковая дзейнасць, праводзіліся работы па павелічэнні папуляцыі зуброў і захаванні экасістэмы.

Пасля атрымання нашай краінай незалежнасці, у 1991 годзе, Белавежская пушча атрымала статус "дзяржаўны нацыянальны парк". Яна таксама была ўключана ў спіс прыродных аб'ектаў Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА, што пацвярджае ўнікальнасць і біялагічнае значэнне запаведніка для Еўропы і іншага свету. На сённяшні дзень у пушчы расце велізарная колькасць раслін, у тым ліку рэдкія і знікаючыя віды. Тут жа жыве больш за 250 відаў птушак і каля 60 відаў жывёл. Штогод у запаведнік прыязджае мноства турыстаў з Беларусі ды іншых краін.

Што паглядзець турысту ў Белавежскай пушчы?

• Музей прыроды. Экспазіцыі музея пазнаёмяць гасцей з гісторыяй Белавежскай пушчы і яе багатай экасістэмай. Для максімальнага паглыблення ў атмасферу дзікай прыроды наведнікаў у музейных залах суправаджаюць натуральныя гукі лесу – шапаценне дрэў, спевы птушак, шум дажджу.
• Міні-запаведнік з дзікімі жывёламі. У вальерах запаведніка знаходзяцца як звыклыя для нашых мясцін лясныя жыхары – рысі, ваўкі, вяпрукі, лісы, – так і завезеныя прадстаўнікі фаўны – янотападобныя сабакі, страусы, еўрапейская лань. Тут знаходзіцца і пітомнік зуброў – жывёл, якія лічацца сімвалам Белавежскай пушчы. На тэрыторыі пітомніка цяпер жыве больш за 1000 асобін.
• Археалагічны музей. Ва ўнікальным музеі пад адкрытым небам госці нацыянальнага парка могуць азнаёміцца з перыядам беларускай гісторыі ад каменнага веку да пачатку Сярэдніх вякоў. На тэрыторыі музея ўзноўлены паселішчы каменнага, жалезнага, бронзавага веку, а таксама ранняга Сярэднявечча. Тут дэманструюцца старажытныя культавыя будынкі, гаспадарчыя аб'екты, жылыя пабудовы, што дазваляе скласці поўнае ўяўленне пра жыццё нашых далёкіх продкаў.
• Музей народнага побыту і старадаўніх тэхналогій. У музеі прадстаўлены інтэр'еры, мэбля і прадметы побыту XIX стагоддзя: рабочыя інструменты, рыштунак для рыбалкі і палявання, кухонны посуд, прылады для розных рамёстваў.
• Рэзідэнцыя Дзеда Мароза. Рэзідэнцыя чараўніка працуе ўвесь год. На тэрыторыі казачнага маёнтка знаходзяцца разныя драўляныя домікі, млын, скульптуры казачных герояў. Тут можна пагутарыць з самім Дзедам Марозам, загадаць жаданні, прайсціся з карагодам вакол упрыгожанай ялінкі, праехаць на навагоднім цягніку.
• Прагулкі пешшу і на ровары. У наведнікаў пушчы ёсць унікальная магчымасць даследаваць атмасферныя тропы, якія праходзяць праз старажытны лес, сустрэць дзікоў, казуль, аленяў, пабачыць на ўласныя вочы двухсотгадовыя сосны, шасцісотгадовыя дубы і іншыя стогадовыя дрэвы. У пушчы адмыслова распрацавана некалькі пешых і веласіпедных экамаршрутаў. Ровары можна ўзяць у арэнду на ўваходзе ў запаведнік.

За адзін дзень немагчыма агледзець усе турыстычныя аб'екты, якія прапануе наведнікам нацыянальны парк "Белавежская пушча". Сюды можна прыехаць на некалькі дзён і спыніцца ў гасцінічным комплексе, адным з гасцявых домікаў або арандаваць месца для палаткі.

Белавежскую пушчу можна наведаць самастойна ці ў межах экскурсійнага тура. Каб дабрацца да нацыянальнага парка з Мінска на аўто, трэба ехаць па трасе М1 да павароту на Жабінку, потым арыентавацца на вёску Камянюкі. З Брэста ў Белавежскую пушчу некалькі разоў на дзень курсіруюць рэгулярныя аўтобусы.