Нясвіжскі палацава-замкавы комплекс – адна з візітовак Беларусі. Дзякуючы сваёй гістарычнай значнасці і архітэктурным асаблівасцям ён унесены ў спіс сусветнай спадчыны ЮНЕСКА. Расказваем, чым былая рэзідэнцыя Радзівілаў можа зацікавіць падарожнікаў.
Будаўніцтва Нясвіжскага замка пачалося ў XVI стагоддзі і скончылася ў пачатку XVII стагоддзя. Ініцыятарам будаўніцтва быў князь М.К. Радзівіл, які вырашыў, што княская рэзідэнцыя павінна быць велічнай абароненай фартэцыяй, якая адпавядае статусу вялікага роду.
Замак стаў прыкладам рэнесанснай архітэктуры, якая аб'ядноўвае элементы готыкі, барока і класіцызму. Гэта была непрыступная чатырохвугольная крэпасць, якую акружаў вал з бастыёнамі і глыбокі роў, запоўнены вадой. У замку знаходзілася княская рэзідэнцыя, казармы, пякарня, майстэрня, харчовыя склады, турма. На той час Нясвіжскі замак быў адным з найлепшых фартыфікацыйных збудаванняў дзяржавы.
На працягу стагоддзяў ён служыў рэзідэнцыяй Радзівілаў – уплывовай арыстакратычнай сям'і Вялікага княства Літоўскага. Ён належаў роду да пачатку Другой сусветнай вайны. Замак быў не толькі жытлом набілітэту, але і цэнтрам культурнага і палітычнага жыцця Нясвіжа. У будынку знаходзіліся шыкоўныя залы і пакоі, капліца, сады, паркі. Тут праводзілі важныя сустрэчы, адзначалі важныя падзеі, ладзілі балі і прыёмы.
Замак перажыў доўгую аблогу маскоўскіх войск, быў разрабаваны шведамі, зведаў напад рускай арміі, разбурэнне, прайшоў праз нямецкую акупацыю. У савецкі час на тэрыторыі замка працаваў санаторый. Палацавы комплекс шмат разоў перабудоўваўся, таму ў яго архітэктуры прасочваюцца рысы барока, ракако, неаготыкі, класіцызму, мадэрнізму.
Да канца ХХ стагоддзя большасць памяшканняў збудавання была ў аварыйным стане, таму было прынята рашэнне правесці рэканструкцыю аб'екта.
Рэстаўрацыйныя работы
У пачатку 2000-х гадоў пачалося маштабнае аднаўленне замка з мэтай вярнуць колішнюю прыгажосць і гістарычную аўтэнтычнасць. Над захаваннем унікальных архітэктурных дэталей і дэкаратыўных элементаў працавалі найлепшыя архітэктары, мастацтвазнаўцы і гісторыкі краіны. Спецыялісты правялі шырокія даследаванні, вывучылі гістарычныя дакументы, каб аднавіць арыгінальны выгляд замка і яго інтэр'еры. У працэсе работы былі адноўлены фрэскі, разныя драўляныя элементы, арнаменты, столі. Была ўзноўлена антыкварная мэбля, прадметы інтэр'еру, шторы, тканіны, малюнкі, скульптуры і іншыя прадметы мастацтва.
Спецыялісты аднавілі інжынерныя камунікацыі дварцовага комплексу, уключаючы электрычную праводку, сістэмы ацяплення і вентыляцыі. Цяпер замак у Нясвіжы – адзін з самых вядомых і прыгожых палацава-паркавых ансамбляў Беларусі, які штодня прымае беларускіх турыстаў і гасцей з усяго свету.
Што паглядзець у Нясвіжскім замку?
- Замкавы парк. Ён складаецца з пяці частак, кожная з якіх вытрымана ва ўнікальным стылі. Дагледжаныя алеі, дэкаратыўныя азёры, маляўнічыя пейзажы, старажытныя фантаны, садовыя скульптуры цешаць позірк наведнікаў.
- Тэатралізаваныя прадстаўленні і музычныя праграмы. У замку праходзяць пастаноўкі, якія ўзнаўляюць атмасферу часу, калі арыстакратычны род Радзівілаў знаходзіўся на ўздыме і быў найбольш ўплывовы. Палацавы комплекс таксама прымае гістарычныя, музычныя, тэатральныя фестывалі. Тут ладзяць канцэрты старажытнай і класічнай музыкі, вечары Вялікага тэатра. Каб не прапусціць важныя культурныя падзеі, сачыце за гарадской афішай.
- Квэсты – захапляльная забавы, падчас якіх вы спусціцеся ў змрочныя сутарэнні, наведаеце лакацыі, закрытыя для масавага наведвання, раскрыеце гістарычныя загадкі, разгадаеце містычныя сакрэты сямейства Радзівілаў.
- Аглядныя экскурсіі. У палацава-замкавым комплексе размешчаны музейныя экспазіцыі, дзе прадстаўлены калекцыі карцін, прадметаў інтэр'еру, зброі, іншых артэфактаў, якія ўтрымліваюць дух таго часу. Экскурсіі даюць магчымасць:
- пабачыць партрэты сям'і Радзівілаў, кнігі, гравюры, антыкварную мэблю, фрэскі з выявамі гістарычных падзей і міфалагічных персанажаў;
- пазнаёміцца з архітэктурнымі аб'ектамі комплексу;
- пачуць дэталі знакамітай легенды Нясвіжскага замка пра Чорную Панну, прывід якой дагэтуль блукае па калідорах будынкаў;
- даведацца пра жыццё арыстакратычнай дынастыі, якая мела вялікі ўплыў на Беларусь.
Самы просты спосаб дабрацца да замка з Мінска – сесці на аўтобус або маршрутку на аўтавакзале "Цэнтральны". Можна з камфортам даехаць сюды на заказным транспарце ў межах экскурсійнай праграмы. Менш зручны варыянт – электрычка да станцыі "Гарадзея", затым аўтобус да Нясвіжа.
Нясвіжскі палацавы комплекс – месца, дзе кожны знойдзе для сябе штосьці цікавае. Сюды можна прыехаць з дзецьмі, з кампаніяй сяброў, прывезці замежных гасцей для знаёмства з беларускай гісторыяй і культурай. Пры аглядзе Нясвіжа вы ўбачыце замак такім, якім ён быў у свой найлепшы час.
