Партызанскімі сцежкамі

У Дзень Незалежнасці Рэспублікі Беларусь і 80-годдзя вызвалення ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў прапаноўваем узгадаць гераічныя і трагічныя старонкі нашай гісторыі. Як нашы продкі змагаліся з нацысцкімі акупантамі, чытайце ў гідзе па мясцінах партызанскай славы.

Мемарыяльны комплекс «Хаваншчына» (Івацэвіцкі раён)

Гэта месца ў лясным гушчары, акружаным балотамі, у гады Вялікай Айчыннай вайны было цэнтрам партызанскага руху Брэстчыны. Тут размяшчаўся штаб абласнога партызанскага злучэння і падпольны абкам камсамола. Ва ўрочышчы таксама базіраваліся рэдакцыя газеты «Зара» і санітарная часць.

На месцы партызанскага лагера ўсталяваны памятны знак і адноўлены  зямлянкі. Наведвальнікі могуць на сабе адчуць, у якіх цяжкіх умовах даводзілася жыць народным мсціўцам, і даведацца пра найбольш значныя партызанскія аперацыі. Як і 80 гадоў таму, да стаянкі вядзе лясная дарога і драўляная кладка праз дрыгву.

Штогод у маі тут ладзяць фестываль «Адзін дзень з жыцця партызанскага атрада ». У мемарыяльным комплексе разгортваюцца інтэрактыўныя пляцоўкі і праходзяць ваенна-гістарычныя рэканструкцыі.

Мемарыяльны комплекс «Партызанская крынічка» (Гомельскі раён)

У першыя месяцы вайны недалёка ад Гомеля быў створаны партызанскі атрад «Бальшавік». Ён праславіўся шматлікімі дыверсіямі на чыгунцы і іншымі смелымі аперацыямі супраць захопнікаў. На месцы першай стаянкі атрада ў 1983 годзе адкрылі мемарыял.

Цэнтральны элемент комплексу – стэла ў памяць аб партызанах Гомельшчыны. Пасля нядаўняй рэканструкцыі побач абсталяваныя зямлянкі, дзе разгарнуліся гістарычныя экспазіцыі. Акрамя традыцыйных экскурсій, наведвальнікаў чакаюць ваенна-гістарычныя рэканструкцыі і частаванне салдацкай кашай.

Мемарыяльны комплекс «Прарыў» (Ушацкі раён)

Велічны мемарыял узвялі ў памяць аб прарыве партызанамі магутнага варожага акружэння. У красавіку 1944 года акупанты арганізавалі маштабную карную аперацыю супраць Полацка-Лепельскай партызанскай зоны – адной з самых буйных на тэрыторыі Беларусі. Амаль месяц доўжыліся няроўныя крывавыя баі: захопнікі накіравалі супраць партызан моцныя падраздзяленні, якія налічвалі каля 60 тысяч чалавек. Аднак народным мсціўцам удалося выйсці з кальца і вывесці за сабой мірных жыхароў.

Сэрца комплексу – скульптура партызана, па баках якой размешчаны вялізныя глыбы, што сімвалізуюць нацысцкую блакаду. Ваяр нібыта разбівае магутныя каменныя сцены. Побач  брацкая магіла, дзе пахаваны загінуўшыя пры прарыве акружэння. Таксама ў комплексе размешчана «Партызанская вёска» і выстава ваеннай тэхнікі пад адкрытым небам.

Востраў Зыслаў (Любанскі раён)

Сярод балот на поўдні Міншчыны ў верасні 1942 года з’явіўся партызанскі аэрадром. Дзякуючы гэтаму аб’екту былі наладжаны пастаўкі боепрыпасаў і ўзбраення для абаронцаў, эвакуацыя на Вялікую зямлю параненых з тылу ворага. Таксама на востраве знаходзіліся падпольны абкам КП(б)Б і штабы злучэнняў. А яшчэ  раней, у першы год вайны, тут базіраваўся партызанскі атрад пад камандаваннем Аляксандра Далідовіча – адзін з першых у Мінскай вобласці.

Пра подзвігі народных мсціўцаў нагадвае мемарыял, створаны ў 1969 годзе. Ён уключае ўязны знак, абеліск, брацкія магілы, адноўленыя зямлянкі і помнік на месцы былога аэрадрома. Над праектам комплексу працаваў знакаміты архітэктар Георгій Заборскі.